Makamlarla Şifa Makam:
Türk müziğinde eserlerin ses dizilerini ve dizi özelliklerini; karar sesini, güçlü perdesini, donanımını, seyrini, yeden sesini tek kelime ile ifade eden terimdir. Kelime anlamı yer olmakla birlikte, sadece seslerin yerlerini göstermek yetmemiştir. Aynı yeri kullanan makamlar vardır. Melodi yapıları farklıdır.
Karar sesi: Bir eserin durak veya bitiş sesi, dizinin ilk sesidir. Örneğin, rast makamının karar sesi rast (sol) sesidir.
Güçlü perdesi: Çoğunlukla iki grubun birleşmesindeki ortak ses güçlü sestir. Eser icra edilirken, bu ses çok kullanılır. Asma karar dediğimiz melodik yapı değiş- mesi bu seste olur.
Yeden: Durak perdesinden önceki sestir. Ancak her makamda böyle değildir. Bazen bu sesin diyezi de kullanılabilir. Türk müziğinde 590 makam tespit edilmiştir. Ancak bunların birçoğu bugün kullanılmamaktadır. Günümüzde 150 kadar makam kullanılsa da çoğunlukla eser verilen makam sayısı 40 civarındadır.
Farabi, Türk Müziği Makamlarının Ruha Etkileri
Rast Makamı: İnsana sefa (neşe-huzur) verir.
Rehavi Makamı: İnsana beka (sonsuzluk fikri) verir. Kuçek Makamı: İnsana umut verir.
Büzürk Makamı: İnsana cesaret verir. Isfahan Makamı: İnsana hareket kabiliyeti, güven hissi verir.
Neva Makamı: İnsana lezzet ve ferahlık verir. Uşşak Makamı: İnsana gülme hissi verir. Zirgüle
Makamı: İnsana uyku verir. Saba Makamı: İnsana kuvvet verir. Buselik Makamı: İnsana kudret verir.
Hüseyni Makamı: İnsana sükûnet, rahatlık verir. Hicaz Makamı: İnsana tevazu (alçakgönüllülük) verir.
Farabi, Türk Müziği Makamlarının Zamana Göre Psikolojik Etkileri
1. Rehavi makamı: yalancı sabah vaktinde etkili
2. Hüseyni makamı: sabahleyin etkili
3. Rast makamı: güneş iki mızrak boyu iken etkili
4. Buselik makamı: kuşluk vaktinde etkili
5. Zirgüle makamı: öğleye doğru etkili
6. Uşşak makamı: öğle vakti etkili
7. Hicaz makamı: ikindi vakti etkili
8. Irak makamı: akşam üstü etkili
9. Isfahan makamı: gün batarken etkili
10. Neva makamı: akşam vakti etkili
11. Büzürk makamı: yatsıdan sonra etkili
12. Zirefkend makamı: uyku zamanı etkilidir.
Makamlarla Şifa
1) RAST MAKAMI: Kemik ve beyne etkilidir. Fazla uyumayı engeller. Nabzın yükselmesine yardımcı olur. Özellikle çocuk bünyesinde nem hakim olduğu için; bu nedenle oluşan dengesizlikleri düzeltir. Akıl hastalıklarına iyidir.
2) IRAK MAKAMI: Kuşluk ve ikindi vakti etkilidir. Menenjit, beyin ve akıl hastalıklarına faydalıdır. Omuz, kol, sol kol ve ellere etkilidir. Başın üst tarafına etkisi belirtilmektedir. Lezzet verir, düşünme ve kavrama konusunda etkilidir. Korku gidericidir. Saldırganlığı önleyici ve nevrotik hastaları tedavi edici etkisi vardır.
3) ISFAHAN MAKAMI: Ateşli hastalıklardan vücudu koruyucu özelliği vardır. Ense, boyun, omuzlar ve sol dirsek için etkilidir. Güven hissi, uyum sağlama, hareket yeteneği, zihin açıklığı, gönül yenileme, düzgünlük verme, zekayı açma ve hatıraları tazeleme özelliği vardır.
4) ZİREFKEND MAKAMI: Sırt, mafsal ağrılarına ve kulunca faydalıdır. Beyinle ilgili ağız çarpılmasına, kalp, ciğer, göğüs, kalça ve sağ omuza etkilidir.
5) BÜZÜRK MAKAMI: Kulunç ve beyin hasarı ile ortaya çıkan Şiddetli hastalıklara yararlıdır. Güç kazandırır. Boyun, boğaz, göğüs, ciğer ve kalp ve yan böğür (basen) için etkilidir.
6) ZENGULE MAKAMI: Kalça eklemleri ve bacak içleri ile ilgisi bulunur. Kalp hastalıklarına, menenjit ve beyin hastalıklarına etkilidir. Beyin hastalıkları ve ruh hastalıklarının tedavisi için mide ve karaciğer ateşini yok eder. XIII. asırdan önce Hicaz makamından ayrılarak oluşmuştur. Hayal ve sırlar telkin eder, uyku verir masal duygusu verir.
7) REHAVİ MAKAMI: Sağ omuz, baş ağrıları, burun kanamaları, ağız çarpıklı- ğı ve balgamdan gelen hastalıklara, akıl hastalarına faydalıdır. Doğuma yardımcı olur. Göğüs, mide ve yan böğür için faydalıdır.
8) HÜSEYNİ MAKAMI: Güzellik, iyilik, sessizlik, rahatlık verir ve ferahlatıcı özelliği vardır. Karaciğer, kalp ve ruhların iltihabını söndürür ve yok eder. Mide hararetini giderici özelliği vardır. Büyük erkeklerde görülen gizli ateşli nöbeti ve günde bir kere gelen ateşli nöbetin giderilmesinde faydalıdır. Sol omuza etkilidir. Sıtma hastalığına iyidir.
9) HİCAZ MAKAMI: Kemiklere, beyne ve çocuk hastalıklarına tedavi edici etkisi vardır. Üro-genital sisteme ve böbreklere etki gücü fazladır. Alçakgönüllülük duygusu verir. Düşük nabız atımını yükseltir ve göğüs bölgesi diğer önemli etki alanıdır.
10) UŞŞAK MAKAMI: Kalp, ayak rahatsızlıkları, nikriz (damla) ağrılarına faydalıdır. Gülme, sevinç, kuvvet ve kahramanlık duyguları verir. Çocukların bütün organlarını etkileyen kuru ve sıcak yellerde ve büyük erkeklerde görülen ayak ağrılarına faydalıdır.
11) ACEM MAKAMI: Kemiklere ve beyne etkilidir. Yaratıcılık duygusu ve ilham verir. Durgun düşünce ve duyguları canlandırır. Hanımlarda doğumu kolaylaştırır. Anne karnındaki çocuğun yanlış duruşlarının düzelmesine yardım eder. Ağry giderici ve spazm çözücü özelliği vardır. 12) PENTATONİK
MELODİLER: Pentatonik müzik, Asya kökenli Türk musıkîsinin en önemli ve karakteristik özelliğidir. Kendine güven ve kararlılık verir, rahatlık sağlar. Çocuklara, 9-10 yaşına kadar pentatonik müzik dinletilmesi önerilir.